“Promethean” interaktiv
lövhələrinin tədrisə tətbiqi
Müasir
dünyada klassik lövhə və təbaşiri elektron lövhə və elektron qələm əvəz edir.
Hər
bir şagirddə kiçik yaşlarından ətrafında gördüyü hər şeyi tanımaq, öyrənmək
qığılcımı alovlanır, ona hələ tanış olmayan nə varsa özünə cəlb etməyə tələsir,
yeni bilik və vərdişlərinə sevinir. Bəzən bizim dərslərdə bu qığılcımı sönməyə
imkan verməyib, əksinə, alovlanmasına kömək edən o rəngarənglik çatışmır.
Müasir dərs rəngarəng, emosional, effektiv, ən əsası isə produktiv olmalıdır.
Ancaq o zaman uşaqlara verilən biliklər uzun müddət unudulmayacaq, onun gələcək
təhsilinin möhkəm əsasına çevriləcək. Müəllimə
bu mürəkkəb məsələnin həllində İKT avadanlığı, xüsusilə də interaktiv
lövhələrdən istifadə kömək edə bilər.
Təhsildə
informasiya kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi - zamanın tələbidir. Dərslərdə
İKT-nin imkanlarından, xüsusilə də interakiv lövhədən geniş istifadə olunması tədris
prosesini daha yaddaqalan, maraqlı etməklə yanaşı,şagirdlər tərəfindən mövzunun
daha dərindən dərk edilərək mənimsənilməsinə, həmçinin təhsilin keyfiyyətinin
artmasına, sərbəst işlərin çoxalmasına, öyrənməyə marağın artmasına zəmin
yaradır.
İnteraktiv
lövhə ilə işləmə zamanı şagirdlərin onun imkanlarına olan ilk reaksiyası
onlarda özünü aydın biruzə verən coşğunun, ruh yüksəkliyinin yaranması oldu.
Bir toxunuşla lövhədə baş verən dəyişikliklərin belə effektli olması dərsə olan
həvəsi birə beş artırdı.
İnteraktiv
lövhənin üstünlüklərindən biri də ondan
ibarətdir ki, onunla fərdi işləmədən əvvəl kifayət qədər kompyuter savadı
olmayan şagirdlər belə lövhədə işləməyi öyrənməkdə elə də çətinlik çəkmədilər.
İnteraktiv
lövhə mənə dərslərimi daha da rəngarəng, informativ və maraqlı qurmağa şərait
yaradır. Lövhədə baş verən hadisələr sanki uşaqları ovsunlayır və şagird
fikrini yayındırmır. Dərsdə interaktiv lövhədən istifadə şagirdin diqqətini cəlb
etmək və onun yayınmasının qarşısını almaq üçün qiymətli bir vasitədir. Bu,
xüsusilə, diqqəti yayınıq uşaqlarla iş zamanı daha əhəmiyyətlidir. İnteraktiv
lövhə dərsin tempini artırmağa və bütün sinfin diqqətini dərsə cəlb etməyə
imkan yaradır. Adi lövhədən fərqli olaraq bu lövhə ilə işləmə zamanı şagirdlər
daha da diqqətli , öyrənməyə həvəsli olurlar.
Elektron
lövhə şagirdlərə psixoloji maneəni aşmağa, lövhə qarşısında qorxu və
utancaqlığı dəf etməyə də imkan yaradır.Onunla işləyərkən şagird asanlıqla və çəkinmədən
öz bacarıqlarını nümayiş etdirir. Bu zaman sinifdə laqeyd şagird qalmır, bütün
fənlər əlçatan və maraqlı görünür. Şagirdlər üçün oxumaq maraqlı olur. Görərək
qavramaları daha da güclənir, diqqəti toplamaq qabiliyyəti artır, materialı
daha yaxşı başa düşüb yadda saxlayırlar.
Adi lövhədən fərqli olaraq
elektron lövhədə işləyərkən müəllimin daha geniş iş sahəsi və əvvəlki
yazdıqlarına bir idarəedici düymənin köməyilə qayıtmaq imkanı var. Bu vaxta qənaət
etməyə və dərsi daha effektiv qurmağa imkan yaradır.Həmçinin bu lövhə
müəllimiin pedaqoji axtarışları üçün geniş diapazon açır. Adi lövhə ilə qurulan dərsdə şagirdin aktiv iş fəaliyyəti dərsin 15-20%-ni təşkil etdiyi halda, elektron lövhənin köməyilə qurulan dərslər bu vaxtın 75-80%-ə qədər yüksəlməsinə imkan yaradır.
Qeyd
etmək istərdim ki, elektron lövhədən istifadə müəllimdən həm də ciddi və
uzunmüddətli hazırlıq, kompyuterlə işləmək bacarığı tələb edir. Ancaq bu halda
sərf olunmuş zaman və çəkilmiş əziyyətlər mütləq arzuolunan nəticəyə gətirəcək.
Bunu
da bilmək vacibdir ki, interaktiv lövhə - dərsdə bütün problemləri özü yoluna
qoyan, onu maraqlı və rəngarəng edən bir sehirli çubuq deyil. Onu da düşünmək
lazım deyil ki, elektron lövhədən mütləq hər dərsdə və ya dərsin hər mərhələsində
istifadə etmək lazımdır. Digər resurslar kimi interaktiv lövhədən də məqsədyönlü
istifadə etdikdə daha effektiv nəticə əldə etmək olar. Elektron lövhə ilə dərsləri
qurarkən şagirdlərin yorulmaması və yüklənməməsinə, sağlamlığı qoruyan
üsullardan istifadə edilməsinə diqqət yetirmək vacibdir.
Yuxarıda
sadaladığım bütün bu keyfiyyətlər otağımda quraşdırılmış Promethean ActivBoard
300 Pro markalı interaktiv lövhə ilə işləmə zamanı qənaətə gəldiyim üstünlüklərdir.
Bu lövhələrin təhsildə tətbiqi Təhsil Nazirliyi və “Edumedia-Azərbaycan” təşkilatı
tərəfindən həyata keçirilir. Lövhələr İngiltərənin “Promethean”
şirkəti tərəfindən
istehsal edilir.
Mən bu yazımda
ActivBoard 300 Pro interaktiv lövhədən və onun tədrisdə tətbiqini daha maraqlı
və interaktiv edən Activİnspire proqram təminatının geniş imkanlarından
danışmaq istəyirəm. İbtidai sinif müəllimini digər fənn müəllimlərindən fərqləndirən
cəhətlərdən biri də 4 il ərzində 8 fənni tədris etməsidir. Adı çəkilən proqram
təminatı müxtəlif fənləri tədris etmək üçün geniş imkanlar açır. Məhz sinif
otağında istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuş Activİnspire proqramı müəllimə tədris
prosesində interaktiv
lövhənin bütün
imkanlarından istifadə etməyə şərait yaradır. Bu proqram müəllimə yeni maraqlı dərslər yaratmağa, həmçinin ayrı ayrı
şagirdlərin , qrupların, eyni zamanda bütün sinfin qiymətləndirilməsinə imkan
verir. (ActivExpression) Onu da qeyd etmək istərdim ki, bu proqramın üstünlüklərindən
biri də onun aşağı və yuxarı sinif şagirdləri
üçün nəzərdə
tutulmuş yaş interfeysləri seçiminin təqdim olunmasıdır.
Proqramın ümumi
resurslar qovluğunda təqdim olunan müxtəlif mövzularda, ayrı-ayrı fənlərin tədrisində
istifadə edilə bilən çoxsaylı şəkillər, fonlar, səs effektləri, şablonlar,
rəngləmələr,
pazllar, interaktiv tapşırıqlar, didaktik oyunlar, dərslərin qurulmasında lazım
olan müxtəlif alətlər (düymələr) maraqlı tapşırıqlar yaratmaq üçün əlverişli vəsaitdir.
Bu vəsaitlərin müvafiq başlıq altında qovluqlarda yerləşdirilməsi müəllimə istədiyi
resursu tez bir zamanda tapmağa imkan verir. Həmçinin müəllim öz hazırladığı
resursları “Mənim resurslarım” bölməsində müvafiq adla yaratdığı qovluqda
saxlaya və ondan gələcək dərslərində də istifadə edə bilər.
Lövhənin
ActivPen adlanan sensor qələminin imkanları müəllimə və şagirdə flipçartın sərhədlərindən
kənara çıxmağa, real alətlərdən istifadə etməyə, istənilən kompyuter proqramında
işləməyi mümkün edir.
Proqramın
digər üstün cəhəti lövhədə dəftər vərəqini əks etdirmək üçün (damalı və ya
birmil) torun olmasıdır.Bu ibtidai siniflər üçün, xüsusilə də , I sinifdə hərf
və rəqəmlərin orfoqrafiyasını tədris edərkən müəllimin köməyinə çatır. Əvvəl hər
bir şagirdə yazını hardan başlamasını , sətrin və ya damanın yerini fərdi şəkildə göstərmək lazım gəlirdisə,
artıq lövhənin köməyilə buna ehtiyac
qalmır. Müəllim eyni anda bütün sinfə lövhədə nümayiş etdirir, şagird isə lövhədəki
ilə dəftərindəki qeydlərin uyğun olub- olmadığını özü təyin edir.Bu zaman diqqətin
cəmlənməsi inkişaf edir. Həmçinin torun köməyindən müxtəlif resursların hazırlanmasında da
istifadə edilir. (pazzl, cədvəl və ya sxemlərin qurulmasında və s.)
Kişikyaşlı
məktəblilər interaktiv lövhə ilə işləməyi çox xoşlayırlar. Belə ki səhv etdikləri
an qələmin köməyilə səhvi silir və ya hərəkəti geri qaytarırlar. Bu da onlara
lövhə qarşısında daha ürəkli olmalarına şərait yaradır.
Proqramda
təqdim olunan riyazi alətlərin (pərgar, sirkul, xətkeş , günyə, kalkulyator,
koordinat başlanğıcı) rolu əvəzsizdir. Bu alətlər müəllimə dərsi daha aydın və əyani
şəkildə izah etməyə kömək edir.
Promethean
lövhə müəllimə tədris edəcəyi mövzunun üsul və vasitələrini seçməkdə geniş imkanlar
verir.
Lövhənin
bundan əvvəl istifadə etdiyim elektron interaktiv qurğudan fərqləndirən özəl
funksiyası var. İkinəfərlik iş rejimində işləmə funksiyası müəllimə müxtəlif fənlərin
tədrisində cütlər və ya qruplar arasında maraqlı yarışlar, estafetlər, oyunlar
keçirmək imkanı yaradır.
Dərslərimdə
tez tez istifadə etdiyim və şagirdlərimin çox sevdikləri bir neçə interaktiv
tapşırıqlardan nümunələr göstərmək istərdim:
-“Sehrli
qələm”;
-“Gizlilik”
-“anaqram”,
“pazzl”, “krossvord”
-test
tapşırıqlarını və ya ikinəfərlik iş rejimində maraqlı oyunlar yaratmaq üçün
istifadə etdiyim doğru və ya səhv cavabların sayını avtomatik göstərən düymələr;
-“Konteyner”və
s.
Artıq
bir neçə müddətdir ki dərslərimdə bu lövhənin imkanlarından geniş istifadə edirəm.
Şagirdlərim də onunla işləmək bacarığına asanlıqla yiyələnmişlər. Hətta
yoldaşlarından nisbətən geri qalan şagirdimin belə fəallaşaraq lövhədə işləmək
həvəsini görəndə daha çox sevinirəm. Onlar arasında lövhə ilə bağlı keçirdiyim
sorğuda aldığım cavablar bir daha bunu təsdiqlədi.
Məmmədova Məsturə- lövhənin
sinifdə quraşdırılan günü uşaqlar arasında böyük coşğu, sevinc hissi var idi.
Hamı səbirsizliklə onun işə salınmasını gözləyirdi. Nəhayət müəllim onu işə
saldı. Bizə işləmə qaydalarının ilk elementlərini başa saldı. Mən isə özümü bir anlıq “Sehrli xalat” filmindəki
Rəşidlə Zərifənin səyahət etdikləri gələcəkdə hiss etdim. Onların bir toxunuşla
kitablardakı məlumatları oxuması sanki bizim lövhəni xatırladırdı.
Fətiyeva Leyla-müəllimənin
bizim üçün hazırladığı maraqlı, əyləncəli tapşırıqlar çox xoşuma gəlir. Belə
tapşırıqların köməyilə mən mövzunu daha tez başa düşür və yerinə yetirməkdə çətinlik
çəkmirəm. Həmçinin tapşırıqlarda müəllim müxtəlif rəngarəng şəkillərdən istifadə
edir. Bu şəkillər insana zövq verir.
Qədirov Xəlil- lövhəni
işə saldıqdan sonra müəlliməmiz ilk olaraq məni lövhəyə çağırmışdı. Qələmi əlimə
aldım . Həyəcan hissi ilə onu lövhəyə toxundurdum. Kiçik bir qələmin belə möcüzələr
yaratmasına heyran olmuşdum. İndi bu həyacandan bir iz də qalmayıb. Asanlıqla ,
müəllimin müdaxiləsi olmadan lövhədə işləyirəm. Hətta bəzən özümü sehrbaza da bənzədirəm.
Heydərova Pəri- mənim əyləşdiyim
parta arxa cərgədə yerləşir. Lövhənin ölçüləri hətta arxa partada əyləşənlərə
belə orada nümayiş etdirilənləri aydın görməyə imkan yaradır.
Gözəl
səsucaldısının olması isə əlavə səs qurğusunun qoşulmasını tələb etmir.
Hüseynli Rəvan- mən
birinci sinfə qədəm qoyanda sinif otağımızda təbaşirli lövhə var idi. Onda yazı
zamanı əllərimiz, üstümüz bulaşır, sildikdə isə tozunu udmalı olurduq.
Sonra
otağımıza markerlə yazılan lövhə verdilər. Müəyyən qədər problemi aradan
qaldırsa da hələ də gigiyena qaydalarına tam əməl etmək olmurdu. Daha sonra müəlliməmiz
bizim üçün interaktiv qurğu aldı.
Problemlər müəyyən dərəcədə həll olundu. Lakin elektron lövhənin gəlişi bu sahədə
demək olar ki çevriliş etdi. İndi “sehrli qələmlər”in köməyilə həm yazır, həm
pozur, şəkil çəkir, obyektlərin yerini dəyişir, rəngləyir,musiqi dinləyir və s.
işlər görürük.
Qeyd
etmək istərdim ki, bu elektron lövhə yalnız müəllimin köməkçisi ola biləcək bir
vəsaitdir. Ondan effektiv istifadə isə müəllimin özündən-yəni onun
imkanlarından nə dərəcədə istifadə etmək bacarığından asılıdır. Düzgün seçilməmiş
material və zaman həddi dərsin keyfiyyətinin artmasına deyil, əksinə edə bilər.
İnteraktiv
lövhədən daha səmərəli istifadə etmək üçün sözsüz ki, ilk növbədə onun proqram
təminatını dərindən öyrənmək və onunla istifadə zamanı köməyi ola biləcək resursları təyin etmək lazımdır.
Şagirdlər
bu lövhənin geniş imkanlarını asanlıqla mənimsəyirlər. İnteraktiv vəsaitlər
uşaqları ruhlandırır və onları yeni biliklər əldə etməyə çağırır, nailiyyətlər
qazanmağa kömək edir. Promethan lövhədən istifadə hər bir dərsi dinamik edir,
bunun nəticəsində dərsin ilk mərhələsindən şagirdlərin diqqətini cəlb edir və dərs
bounca bu motivasiyanı qorumaq mümkün olur.
Elektron
lövhə müasir texnikanın tətbiqi ilə təhsilin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına kömək edir
Müəllif:
Bakı şəhəri, Sabunçu rayonu, C.Məmmədyarov
adına
155N-li tam orta məktəbin ibtidai sinif müəllimi
Məmmədova Vəfa
memmedova.v@mail.ru
Комментариев нет:
Отправить комментарий